Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2002 wskazują na znaczne zmiany w użytkowaniu gruntów. W porównaniu z wynikami poprzedniego pełnego spisu rolnego z 1996 roku zmniejszył się udział powierzchni użytków rolnych w powierzchni ogólnej o 3,0 pkt,  natomiast zwiększył się o 1,2 pkt udział lasów i o 1,9 pkt  udział gruntów pozostałych.

Zmniejszyła się powierzchnia gruntów należących do gospodarstw rolnych, a wzrosła powierzchnia gruntów należących do jednostek nie stanowiących gospodarstw rolnych, określona jako grunty różne. Użytki rolne znajdujące się we władaniu tych jednostek, jako nie użytkowane rolniczo, w rozliczeniu gruntów ujęto w pozycji „pozostałe grunty”.

Powierzchnia gruntów różnych nie stanowiących gospodarstw rolnych wyniosła 852,7 tys. ha i była większa niż w 1996 r. o 71,9 tys. ha (o 9,2%), a także większa od powierzchni z 2001 r. o 55,8 tys. ha (o 7,0%). Grunty te zajmowały 42,7% powierzchni administracyjnej województwa i w porównaniu do 1996 roku ich udział wzrósł o 3,6 pkt.

Powierzchnia gospodarstw rolnych w województwie dolnośląskim w 2002 r. wyniosła 1125,1 tys. ha i w porównaniu z danymi z 1996 r. była mniejsza o 69,5 tys. ha, tj. o 5,8% ( w kraju o 6,9%).

Areał użytków rolnych w gospodarstwach rolnych zmniejszył się do 1039,5 tys. ha, tj. o 59,6 tys. ha (o 5,4%) w porównaniu do 1996 r., a w porównaniu do 2001 r. o 54,7 tys. ha (o 5,0%). Województwo dolnośląskie należało do województw z największym udziałem użytków rolnych w ogólnej powierzchni gospodarstw rolnych wynoszącym 92,4%. Większy odsetek użytków rolnych miało tylko woj. opolskie (94,2%).

Powierzchnia gruntów ornych w gospodarstwach rolnych zmniejszyła się z 877,5 tys. ha w 1996 r. do 861,2 tys. ha w 2001 r. i do 858,4 tys. ha w 2002 r., przy czym w porównaniu do 1996 r. była mniejsza o 2,2%, a do 2001 r. mniejsza o 0,3%, w tym powierzchnia zasiewów w gospodarstwach rolnych była mniejsza o 63,2 tys. ha, tj. o 8,2% od powierzchni zasiewów z 1996 r. i wyniosła 707,2 tys. ha.

Powierzchnia sadów w gospodarstwach rolnych wyniosła 6,9 tys. ha i w porównaniu do 1996 r. była mniejsza o 2,2 tys. ha, tj. o 24,3%, a w porównaniu do 2001 r. mniejsza o 1,2 tys. ha, tj. o 14,7%.

Powierzchnia trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) w gospodarstwach rolnych wyniosła 174,2 tys. ha, tj. o 38,3 tys. ha (o 18,0%) mniej niż w 1996 r., a o 50,7 tys. ha (o 22,6%) mniej niż w 2001 r. 

Tabl. I.1. Powierzchnia gruntów oraz struktura ich użytkowania w 2002 r. Wyszczególnienie Powierz- chnia ogółem Użytki rolne Lasy i grunty leśne Pozo- stałe grunty razem grunty orne sady łąki pastwiska W tysiącach hektarów O g ó ł e m....................... 1977,7 1039,5 858,4 6,9 118,5 55,7 586,7 351,6a Gospodarstwa rolne......... 1125,1 1039,5 858,4 6,9 118,5 55,7 25,5 60,2    sektora prywatnego....... 1000,9 942,3 795,8 6,4 99,7 40,4 15,5 43,2 w tym gospodarstwa indywidualne........... 866,8 818,6 686,0 5,9 92,0 34,7 13,3 34,9    sektora publicznego....... 124,2 97,2 62,6 0,5 18,8 15,3 10,0 17,0 Grunty różne nie stanowiące gospodarstw rolnych sektora prywatnego i publicznego   852,7 - - - - - 561,2 291,4a W odsetkach według rodzaju użytków O g ó ł e m....................... 100,0 52,6 43,4 0,3 6,0 2,8 29,7 17,8a Gospodarstwa rolne......... 100,0 92,4 76,3 0,6 10,5 4,9 2,3 5,3    sektora prywatnego....... 100,0 94,1 79,5 0,6 10,0 4,0 1,5 4,3 w tym gospodarstwa indywidualne............ 100,0 94,4 79,1 0,7 10,6 4,0 1,5 4,0    sektora publicznego....... 100,0 78,3 50,4 0,4 15,1 12,3 8,1 13,7 Grunty różne nie stanowiące gospodarstw rolnych sektora prywatnego i publicznego   100,0 - - - - - 65,8 34,2a W procentach ogółem według użytkowników O g ó ł e m....................... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0a Gospodarstwa rolne......... 56,9 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 4,3 17,1    sektora prywatnego....... 50,6 90,7 92,7 92,6 84,2 72,5 2,6 12,3 w tym gospodarstwa indywidualne............ 43,8 78,7 79,9 86,2 77,6 62,3 2,3 9,9    sektora publicznego....... 6,3 9,3 7,3 7,4 15,8 27,5 1,7 4,8 Grunty różne nie stanowiące gospodarstw rolnych sektora prywatnego i publicznego   43,1 - - - - - 95,7 82,9a

a W pozycji „pozostałe grunty” zawarto również 102,8 tys. ha użytków rolnych nie użytkowanych rolniczo (tereny budowlane, rekreacyjne itp.)

W strukturze użytkowania ziemi należącej do gospodarstw rolnych wzrosła powierzchnia odłogów i ugorów – ze 107,1 tys. ha w 1996 r. do 151,2 tys. ha w 2002 r. – tj. o 41,2% ( w kraju wzrosła o 56,8%).

Udział sektora prywatnego zmniejszył się o 1,5 pkt (w kraju o 3,4 pkt), a publicznego – o 2,1 pkt (w kraju o 1,2 pkt).

W użytkowaniu gruntów gospodarstw rolnych największy udział miały powiaty: m. Wrocław (7,7%), wrocławski (6,7%) i kłodzki (5,9%), natomiast w użytkowaniu gruntów gospodarstw indywidualnych: wrocławski (7,2%), oleśnicki (6,4%) i kłodzki (6,2%).

Gospodarstwa rolne sektora prywatnego posiadały w użytkowaniu prawie 942,3 tys. ha użytków rolnych, tj. 90,7% ogólnej powierzchni użytków rolnych.

Gospodarstwa rolne sektora publicznego użytkowały 97,2 tys. ha, tj. 9,3% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Województwo dolnośląskie (po lubuskim - z udziałem gospodarstw sektora publicznego 19,4%, warmińsko - mazurskim i zachodniopomorskim - po 13,2%) należy do województw z dość znacznym udziałem gospodarstw tego sektora.

W ogólnej powierzchni użytków rolnych największy udział sektora prywatnego przekraczający 98% wystąpił w powiatach: bolesławieckim, głogowskim, jaworskim, legnickim, lubańskim, lubińskim, lwóweckim, oleśnickim, średzkim, złotoryjskim, natomiast największy udział powierzchni użytków rolnych gospodarstw sektora publicznego w ogólnej powierzchni użytków rolnych gospodarstw ogółem - przekraczający 10% - wystąpił w powiatach: świdnickim, polkowickim, m. Wrocław.

Tabl. I. 2. Rozliczenie powierzchni użytków rolnych w gospodarstwach rolnych ^a w 2002 r.

Wyszczególnienie	Powierzchnia
	w ha	w procentach użytków rolnych
Użytki rolne..........................................................	1039461	100,0
grunty orne a.................................................................................	857414	82,5
pod zasiewami a......................................................................	706212	67,9
odłogi........................................................................................	126034	12,1
ugory.........................................................................................	25168	2,4
uprawy trwałe...............................................................................	6920	0,7
sady.............................................................................................	6903	0,7
drzewa owocowe......................................................................	5989	0,6
krzewy owocowe.....................................................................	859	0,1
w tym winorośl....................................................................	5	0,0
szkółki drzew i krzewów owocowych.....................................	55	0,0
wiklina.........................................................................................	17	0,0
trwałe użytki zielone.....................................................................	174169	16,8
łąki trwałe.................................................................................	118505	11,4
w tym użytkowane..............................................................	50870	4,9
pastwiska trwałe.......................................................................	55664	5,4
w tym użytkowane...............................................................	22938	2,2
ogrody przydomowe.....................................................................	628	0,1
uprawy pod osłonami....................................................................	330	0,0

^a Zgodnie z wymogami rozliczenia powierzchni gruntów wg metodologii Eurostatu powierzchnię gruntów ornych i powierzchnię pod zasiewami pomniejszono o powierzchnię ogrodów przydomowych, upraw pod osłonami oraz o powierzchnię uprawy wikliny.

W 2002 r. spisano 141,3 tys. gospodarstw rolnych i w porównaniu z wynikami pełnego spisu z 1996 r. ich liczba zmniejszyła się o 6,1 tys., tj. o 4,1%, w tym liczba gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych wzrosła w stosunku do 1996 r. o 0,3% (o 0,3 tys. gospodarstw) i wyniosła 83,3 tys. gospodarstw.

W ogólnej liczbie gospodarstw rolnych stanowiły:

• 41,0% działki do 1 ha UR,
• 18,1% - gospodarstwa rolne o powierzchni UR 1-2 ha,
• 16,2% - o powierzchni UR 2-5 ha,
• 11,7% - o powierzchni UR 5-10 ha,
• 5,4% - o powierzchni UR 10-15 ha,
• 7,5% - o powierzchni UR powyżej 15 ha.

Gospodarstw rolnych w sektorze prywatnym było 141,2 tys. (99,9% ogólnej liczby), w tym gospodarstw indywidualnych – 140,8 tys., tj. 99,6% ogólnej liczby gospodarstw rolnych.

Przeciętna w województwie powierzchnia użytków rolnych 1 gospodarstwa rolnego w 2002 r. wyniosła 7,35 ha i była wyższa o 1,3% niż w 1996 r., w tym powierzchnia 1 gospodarstwa o areale powyżej 1 ha użytków rolnych – 12,22 ha. Pod względem przeciętnej powierzchni użytków rolnych 1 gospodarstwa rolnego Dolny Śląsk lokował się na 9 miejscu w kraju. Mniejsze przeciętnie gospodarstwa odnotowano w województwach: mazowieckim (6,09 ha), łódzkim (5,47 ha), lubelskim (5,14 ha), świętokrzyskim (3,65 ha), podkarpackim (2,59 ha), śląskim (2,15 ha) i małopolskim (2,10 ha).

W województwie dolnośląskim największą średnią wielkość użytków rolnych w 1 gospodarstwie rolnym odnotowano w powiecie strzelińskim (10,01 ha) i jaworskim (9,57 ha). Najmniejsze gospodarstwa rolne wystąpiły w powiatach m. Wałbrzych i lubańskim (odpowiednio 3,88 ha i 4,76 ha użytków rolnych).