Powszechny Spis Rolny oraz Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań zostały przeprowadzone na terenie całego kraju w dniach od 21 maja do 8 czerwca 2002 r. (według stanu w dniu 20 maja 2002 r. godz. 24.⁰⁰) zgodnie z n/w ustawami podjętymi przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej:

• z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2001 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 1, poz. 1) z późniejszą zmianą (Dz. U. z 2000 r., Nr 93, poz. 1026),
• z dnia 9 września 2000 r. o powszechnym spisie rolnym w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 99, poz. 1072),
• z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r., Nr 88, poz. 439) z późniejszymi zmianami.

W powyższych aktach prawnych określono termin i zakres tematyczny spisów, zasady organizacji i realizacji prac spisowych, zobowiązanie ludności do udzielania informacji oraz sposób ich zebrania.

Celem Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. było między innymi:

• zapewnienie podstawowej bazy informacyjnej o gospodarstwach rolnych i związanych z nimi gospodarstwach domowych, koniecznej dla realizacji krajowej, regionalnej i lokalnej polityki rolnej i społecznej na wsi,
• dostarczenie informacji niezbędnych dla finalizowania procesów stowarzyszeniowych z Unią Europejską (UE), jak i zapewnienia podstaw informacyjnych w pierwszych latach członkostwa zgodnie z wymogami UE oraz wykonanie zobowiązań Polski w zakresie dostarczenia informacji dla potrzeb organizacji międzynarodowych (FAO, OECD, EUROSTAT i inne),
• budowy i aktualizacji statystycznych operatów losowania prób do różnotematycznych badań reprezentacyjnych.

Zakres tematyczny Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. był bardzo obszerny i dotyczył blisko 3 mln gospodarstw rolnych. 

Obok raportu, wyniki spisu zostaną przedstawione w kolejno opracowywanych 17 publikacjach krajowych pod następującymi tytułami:

• „Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich”,
• „Zwierzęta gospodarskie”,
• „Użytkowanie gruntów i ich jakość”,
• „Uprawy rolne”,
• „Uprawy ogrodnicze”,
• „Budynki i infrastruktura techniczna w gospodarstwach rolnych”,
• „Ciągniki, maszyny i inne środki transportu w gospodarstwach rolnych”,
• „Pozarolnicza działalność gospodarstw rolnych”,
• „Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych”,
• „Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych”,
• „Przemiany agrarne”,
• „Metodologia Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.”,
• „Rolnictwo na terenach górskich i terenach o słabych warunkach glebowych”,
• „Cele produkcji w gospodarstwach rolnych”,
• „Charakterystyka gospodarstw prowadzących rachunkowość rolną”,
• „Nakłady pracy w gospodarstwach rolnych”

oraz w 5 publikacjach szczebla wojewódzkiego:

• „Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich”,
• „Budynki i wyposażenie techniczne gospodarstw rolnych”,
• „Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych”,
• „Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych”,
• „Cele produkcji w gospodarstwach rolnych”.

Planuje się również opracowanie publikacji dla szczebla gminnego w formie zestawu tablic zawierających informacje o gospodarstwach rolnych na terenie gminy, o możliwościach produkcyjnych gospodarstw rolnych, o skali upraw rolnych i ogrodniczych, o pogłowiu zwierząt gospodarskich, o źródłach utrzymania gospodarstw domowych, o działalności pozarolniczej itp. oraz o lokacie gminy w województwie dla podstawowych parametrów w rolnictwie.

Ponadto w Banku Danych Regionalnych (BDR), prowadzonym przez Urząd Statystyczny we Wrocławiu, będą zamieszczone informacje ze spisu dla poszczególnych szczebli podziału terytorialnego kraju, tj. województwa, podregionu, powiatu, gminy, a także dla miejscowości.  

Zakres i tematyka Powszechnego Spisu Rolnego

Powszechnym Spisem Rolnym objęto:

• gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha,
• gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 do 1 ha włącznie,
• osoby fizyczne będące właścicielami zwierząt gospodarskich, nie posiadające użytków  rolnych lub posiadające użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha, 
• pozostałe gospodarstwa rolne będące w użytkowaniu osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.

Wykaz gospodarstw indywidualnych powstał w oparciu o statystyczny rejestr podatkowy (system SPGC), który aktualizowany był przez rachmistrzów w czasie obchodu przedspisowego oraz uzupełniany o wykaz właścicieli zwierząt gospodarskich nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha. Kartotekę gospodarstw rolnych będących w użytkowaniu osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej utworzono na podstawie Bazy Jednostek Statystycznych. 

Dla gospodarstw rolnych, których użytkownicy odmówili udziału w Powszechnym Spisie Rolnym 2002 r. lub z użytkownikami, których kontakt był niemożliwy dokonano imputacji danych o gospodarstwie.

Tematyka Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. została ujęta na formularzach spisowych w następujących działach:

• Powierzchnia gospodarstwa,
• Struktura własnościowa użytków rolnych gospodarstwa,
• Struktura dochodów,
• Działalność gospodarcza,
• Pracujący w indywidualnym gospodarstwie rolnym,
• Powierzchnia zasiewów,
• Powierzchnia inna,
• Pogłowie zwierząt gospodarskich,
• Rozdysponowanie produkcji rolniczej,
• Infrastruktura gospodarstwa,
• Budynki i budowle,
• Magazynowanie w gospodarstwie,
• Nawozy i pestycydy w gospodarstwie,
• Maszyny i urządzenia rolnicze,
• Wybrane wydatki w gospodarstwie.

W ramach spisu w gospodarstwach indywidualnych o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha zebrano następujące informacje:

1) dane o osobach będących użytkownikami gospodarstw rolnych:

1. nazwisko i imiona użytkownika gospodarstwa rolnego,
2. poziom wykształcenia rolniczego użytkownika,
3. wkład pracy w gospodarstwo rolne w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie – liczba godzin przepracowanych w gospodarstwie,

2) o liczbie pracowników najemnych stałych oraz pracowników dorywczych zatrudnionych w gospodarstwie rolnym,

3) o użytkowaniu gruntów, a w szczególności:

1. o powierzchni gruntów ogółem, w tym użytków rolnych (gruntów ornych, sadów, łąk i pastwisk trwałych), lasów  i gruntów leśnych oraz pozostałych gruntów i nieużytków,
2. o powierzchni zasiewów głównych upraw,

4) o pogłowiu zwierząt gospodarskich według gatunków i grup produkcyjno-użytkowych oraz liczbie pni pszczelich,

5) o rozdysponowaniu produkcji rolniczej,

6) o budynkach, infrastrukturze i wyposażeniu technicznym gospodarstw, w tym:

1. rodzaje budynków, budowli i ich powierzchnia,
2. liczba ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych, 
3. źródła zaopatrzenia w wodę, sposoby odprowadzania ścieków i usuwania śmieci,
4. wyposażenie w sieć elektryczną i telefon,
5. rodzaje urządzeń melioracyjnych,

7) o stosowaniu nawozów i  pestycydach w gospodarstwie w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie,

8)  o zadłużeniu gospodarstw rolnych,

9) o działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez użytkownika gospodarstwa rolnego lub osobę dorosłą pozostającą z użytkownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym,

10) o ważniejszych wydatkach poniesionych  w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie, w tym na:

1. zakup gruntów, 
2. budowę lub modernizację budynków,
3. powiększenie stada podstawowego,
4. zakup ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych.

Informacje o wieku, płci, poziomie wykształcenia ogólnego, głównych i dodatkowych źródłach utrzymania użytkownika i członków jego gospodarstwa domowego, a także osób pracujących wyłącznie lub głównie w gospodarstwach rolnych pozyskano z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań, który, jak wspomniano na wstępie, odbył się jednocześnie z Powszechnym Spisem Rolnym 2002 r. 

Dla osób fizycznych użytkujących gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie oraz dla właścicieli zwierząt gospodarskich zebrano w/w informacje, z wyłączeniem tych, o których mowa w pkt. 8 i 10, a w ramach punktów 3b, 6b, i 7 zebrano dane w ograniczonym zakresie tematycznym. 

W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej zebrano informacje, o których mowa w punktach 2-10.

Ważniejsze definicje, pojęcia spisowe i zasady spisywania

Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.