Zgodnie z Europejską Kartą Samorządu Terytorialnego (Dz.U. z dnia 25 listopada 1994 r, art. 3, ust. 1) samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców.
Zgodnie z Konstytucją RP samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej (tzw. zadania własne), a także inne zadania (tzw. zadania zlecone).
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o charakterze lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym. Samorząd województwa określa strategię i prowadzi politykę rozwoju województwa, a także wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim.
Zadania własne samorządów realizowane są przede wszystkim w zakresie:
warunków
bytowych (komunikacja i infrastruktura techniczna, gospodarka mieszkaniowa,
porządek i
bezpieczeństwo publiczne),
infrastruktury
społecznej (ochrona zdrowia i pomoc społeczna, przeciwdziałanie wykluczeniu
społecznemu,
oświata i wychowanie, kultura, sport i
rekreacja),
rozwoju
potencjału społeczno-gospodarczego (pobudzanie aktywności gospodarczej,
kreowanie rynku pracy,
przeciwdziałanie bezrobociu, sprzyjanie
rozwojowi sfery badawczo-rozwojowej),
środowiska przyrodniczego i ładu przestrzennego.
Szczegółowy zakres zadań samorządów regulują ustawy:
– ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U.2001, Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.),
– ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity Dz.U.2001, Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.),
– ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie wojewódzkim (tekst jednolity Dz.U.2001, Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.).
Organizacja terytorialna
Funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce zostało wznowione w 1990 roku. W związku z reformą administracji publicznej, od 1999 roku w Polsce obowiązuje trójszczeblowa struktura samorządu terytorialnego – samorząd gminny, samorząd powiatowy i samorząd wojewódzki.
Organizacja terytorialna województwa dolnośląskiego w 2006 roku obejmowała:
– 26 powiatów (tzw. ziemskich),
– 169 gmin, w tym:
– 78 gmin wiejskich,
– 55 gmin miejsko-wiejskich,
– 36 miejskich, w tym 3 miasta na prawach powiatu (tzw. powiaty grodzkie).
Władze samorządowe
Do organów samorządu terytorialnego zalicza się organy stanowiące i kontrolne oraz organy wykonawcze. Organami samorządów terytorialnych są odpowiednio:
– w gminie - rada gminy i wójt (burmistrz, prezydent),
– w powiecie - rada powiatu i zarząd,
– w województwie - sejmik województwa i zarząd.
W końcu 2006 roku w województwie dolnośląskim było 2 719 radnych gmin (łącznie z miastami na prawach powiatu), z czego 27,7% stanowiły kobiety. Przeważały osoby: w wieku 40-59 lat (70,1%), z wykształceniem średnim (41,4%), specjaliści (26,2%).
Według stanu w dniu 31 XII 2006 roku w województwie dolnośląskim było 514 radnych powiatów, z czego 22,2% stanowiły kobiety. Przeważały osoby w wieku 40-59 lat (74,1%), z wykształceniem wyższym (75,7%), przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (40,1%). Organy wykonawcze powiatów województwa dolnośląskiego liczyły łącznie 124 osoby, w tym około 87,1% stanowili radni pełniący określone funkcje w zarządach powiatów.
W końcu 2006 roku województwo dolnośląskie reprezentowało 36 radnych sejmiku województwa, z czego 19,4% stanowiły kobiety. Przeważały osoby w wieku 40-59 lat (61,1%), z wyższym wykształceniem (86,1%), przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (72,2%). Zarząd samorządu województwa dolnośląskiego tworzyło 5 osób, w tym 3 osoby to radni pełniący określone funkcje w zarządzie.
Potencjał demograficzny
Potencjał demograficzny województwa oraz zmiany struktury demograficznej wywierają istotny wpływ na przebieg procesów społeczno-gospodarczych regionu, determinują m.in. rozmiary potrzeb w zakresie infrastruktury społecznej (m.in. w zakresie oświaty i wychowania) czy infrastruktury technicznej.
Liczba ludności
W dniu 31 XII 2006 roku liczba ludności województwa dolnośląskiego według faktycznego miejsca zamieszkania wynosiła 2 882 317 osób (tj. 7,6% ludności kraju) i w porównaniu z 2002 rokiem zmniejszyła się o 22 377 osób (0,8%), co jest m.in. wynikiem ujemnego salda przyrostu ludności.
Liczba mieszkańców gmin województwa w 2006 roku wynosiła od 1 749 do 634 630 osób, według wartości mediany 50% gmin liczyło powyżej 7 952 mieszkańców. Wśród gmin miejskich największą liczbę ludności (634 630) odnotowano w mieście Wrocław, natomiast najmniejszą (3 975) w gminie Wojcieszów. Wśród gmin miejsko-wiejskich największą liczbę ludności (26 970) odnotowano w gminie Strzegom, natomiast najmniejszą (4 571) w gminie Wleń. Wśród gmin wiejskich największą liczbę ludności (21 135) odnotowano w gminie Długołęka, natomiast najmniejszą (1 749) w gminie Platerówka.
Przyrost naturalny
Przyrost naturalny województwa w 2006 roku był ujemny i wyniósł -0,9 na 1000 ludności (w kraju był dodatni i wyniósł 0,1 na 1000 ludności). W 10 powiatach odnotowano dodatni przyrost naturalny. Wśród powiatów województwa najwyższy przyrost naturalny odnotowano w powiecie głogowskim (4,0), natomiast najniższy w powiecie wałbrzyskim (- 4,5).
Migracje
Saldo migracji wewnętrznych
w województwie dolnośląskim w 2006 roku było dodatnie i wyniosło 0,1 na 1000
ludności. Spośród 169 gmin województwa w 91 (53,8%) odnotowano ujemne saldo
migracji. Najwyższe saldo dodatnie odnotowano w gminie wiejskiej
Czernica - powiat wrocławski (43,6 na 1000 ludności), gminie wiejskiej
Jerzmanowa - powiat głogowski (43,3 na 1000 ludności), natomiast największą
przewagę odpływu nad napływem w gminie wiejskiej Borów - powiat strzeliński
(-12,7 na 1000 ludności) i gminie wiejskiej Krotoszyce - powiat legnicki (-12,3
na 1000 ludności).
Saldo migracji zagranicznych w województwie dolnośląskim w 2006 roku było ujemne i wyniosło -1,4 na 1000 ludności. Wśród 169 gmin województwa w 149 (88,2%) odnotowano ujemne saldo migracji zagranicznych. Najwyższe dodatnie saldo migracji zagranicznych wystąpiło w gminie miejskiej Szczawno-Zdrój - powiat wałbrzyski i wynosiło 0,7 na 1000 osób. Natomiast najniższe saldo migracji zagranicznych wystąpiło w gminie wiejskiej Cieszków - powiat milicki (-8,6 na 1000 ludności).
Gęstość zaludnienia
Gęstość zaludnienia województwa dolnośląskiego w 2006 roku wynosiła 145 osób na 1 km2 (w Polsce 122 osoby na 1 km2). Wśród powiatów i miast na prawach powiatów województwa największą gęstością zaludnienia charakteryzowały się miasta Wrocław i Legnica (odpowiednio 2 167 i 1 869 osób na 1 km2), najmniejszą natomiast powiaty górowski i milicki (odpowiednio 49 i 52 osoby na 1 km2).
Struktura ekonomiczna
W strukturze ludności województwa według ekonomicznych grup wieku w 2006 roku 18,5% osób było w wieku przedprodukcyjnym, tj. do 17 lat (w kraju odsetek ten wynosił 20,1%), 65,8% w wieku produkcyjnym (w kraju: 64,2%), a 15,7% - poprodukcyjnym (w kraju - 15,7%). Obciążenie ekonomiczne ludności w województwie, mierzone liczbą osób w wieku nieprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym w stosunku do 2002 roku zmniejszyło się o 5% i wynosiło w 2006 roku 51,9. Najkorzystniejsza sytuacja w tym zakresie wystąpiła w powiecie lubińskim (47,5) i głogowskim (45,6), natomiast najwyższe obciążenie ekonomiczne ludności wystąpiło w powiecie górowskim (59,3).
Infrastruktura społeczna
Infrastruktura społeczna obejmuje zespół urządzeń publicznych wykorzystywanych do zaspokajania zbiorowych potrzeb z zakresu oświaty, kultury oraz ochrony zdrowia i pomocy społecznej ludności. Obejmuje ona bazę materialną oraz funkcjonowanie instytucji związanych z tą bazą.
Oświata i wychowanie
Placówki wychowania przedszkolnego
W 2006 roku na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowało 1007 placówek wychowania przedszkolnego (bez specjalnych). Spośród 484 przedszkoli 400 podlegało organom gmin i powiatów. Przedszkola dysponowały łącznie 50 731 miejscami, w tym 42 333 w przedszkolach podległych organom gmin i powiatów. Łącznie do przedszkoli na obszarze województwa uczęszczało 48 264 dzieci, w tym 40 402 do przedszkoli podległych organom gmin i powiatów.
W województwie funkcjonowało ponadto 5 przedszkoli specjalnych, z czego 3 podległe były organom gmin i powiatów. Dysponowały one łącznie 186 miejscami, w tym 158 w przedszkolach specjalnych w gestii organów gmin i powiatów. Łącznie do przedszkoli specjalnych na obszarze województwa uczęszczało 114 dzieci, z czego 101 do przedszkoli specjalnych podległych organom gmin i powiatów.
Szkoły podstawowe
Na obszarze województwa dolnośląskiego funkcjonowały 763 szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży (bez specjalnych), z czego 704 podległe były organom gmin (łącznie z miastami na prawach powiatu). Poza tym 35 szkół podlegało organizacjom społecznym i stowarzyszeniom, 7 organizacjom wyznaniowym, 2 administracji centralnej rządowej i 15 pozostałym organizacjom. Do szkół tych uczęszczało 169 339 uczniów, w tym 165 735 (97,9%) do szkół podległych organom gmin (łącznie z miastami na prawach powiatu).
W dziesięciu powiatach powiatach wszystkie szkoły podstawowe podlegały organom gmin tj.: w głogowskim (19 szkół w gestii gmin), górowskim (15), jaworskim (18), kamiennogórskim (10), legnickim (23), lubańskim (21), lwóweckim (19), milickim (12), polkowickim (16), zgorzeleckim (23).
Liczba uczniów i absolwentów szkół podstawowych dla dzieci i młodzieży (bez specjalnych) w województwie dolnośląskim w 2006 roku w relacji do 2002 roku zmniejszyła się odpowiednio o 17,2% i 15,1%.
Gimnazja
W województwie dolnośląskim funkcjonowało 380 gimnazjów dla dzieci i młodzieży (bez specjalnych), z czego 330 podległych było organom gmin, 7 organom powiatów. Poza tym 18 gimnazjów podlegało organizacjom społecznym i stowarzyszeniom, 7 organizacjom wyznaniowym i 18 pozostałym podmiotom. Do szkół tych uczęszczało łącznie 102 412 uczniów, w tym 98 813 (96,5%) do szkół podległych organom gmin.
Liczba uczniów i absolwentów gimnazjów (bez specjalnych) w 2006 roku w relacji do 2002 roku zmniejszyła się odpowiednio o 14,4% i 10,4%.
Zasadnicze szkoły zawodowe
Na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowały 94 zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży (bez specjalnych), w tym 85 było w gestii powiatów, 1 gminy, 1 samorządu województwa, 1 administracji centralnej rządowej, 1 organizacji społecznych i stowarzyszeń. Do szkół tych uczęszczało 15 085 uczniów, w tym 14 415 (95,6%) do szkół prowadzonych przez samorząd powiatowy.
Liczba uczniów zasadniczych szkół zawodowych kształtowała się w latach 2004-2006 na zbliżonym poziomie (ponad 15 tys. osób).
Technika
Spośród 147 ponadgimnazjalnych techników dla młodzieży (bez uzupełniających i specjalnych) funkcjonujących na obszarze województwa dolnośląskiego 139 było w gestii powiatów, 3 gmin, 3 samorządu województwa, 1 organizacji społecznych i stowarzyszeń. Do szkół tych uczęszczało 28 241 uczniów, w tym 27 297 (96,7%) do szkół podległych organom powiatów. W 2006 roku liczba uczniów techników była wieksza w porównaniu do 2004 roku o 8 292 osób (41,6%).
Ponadto na terenie województwa funkcjonowało 15 techników uzupełniających dla młodzieży (bez specjalnych), z czego 14 było w gestii powiatów, a 1 organizacji społecznych i stowarzyszeń. Do szkół tych uczęszczało 577 uczniów, w tym 536 do szkół podległych organom powiatów.
Licea ogólnokształcące
Na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowało 171 ponadgimnazjalnych liceów ogólnokształcących dla młodzieży (bez specjalnych), z czego 135 było w gestii powiatów i miast na prawach powiatu, 7 gmin, 3 samorządu województwa. Poza tym 9 liceów podlegało organizacjom społecznym i stowarzyszeniom, 6 organizacjom wyznaniowym i 11 pozostałym podmiotom. Do szkół tych uczęszczało 51 286 uczniów, w tym 48 374 (94,3%) do szkół w gestii organów powiatów i miast na prawach powiatu.
W 2006 roku w relacji do 2004 roku liczba uczniów liceów ogólnokształcących była mniejsza o 3,8%.
Na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowało jedno liceum uzupełniające dla młodzieży (bez specjalnych), w gestii organów władz powiatu złotoryjskiego. Według stanu na początku roku szkolnego 2006/2007 w liceum uczyło się 48 osób.
Licea profilowane
Na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowało 111 liceów profilowanych dla młodzieży (bez specjalnych), z czego 106 było w gestii powiatów (łącznie z miastami na prawach powiatu), 1 gminy i 2 samorządu województwa. Do szkół tych uczęszczało 17 333 uczniów, w tym 17 046 (98,3%) do szkół w gestii organów powiatów (łącznie z miastami na prawach powiatu). Liczba uczniów liceów profilowanych zmniejszyła się w 2006 roku w porównaniu z 2004 rokiem o 26,2%.
Szkoły policealne
Na obszarze województwa dolnośląskiego funkcjonowało 61 szkół policealnych dla młodzieży (bez specjalnych), w tym 35 było w gestii powiatów, 3 samorządu województwa, 4 organizacji społecznych i stowarzyszeń. Do szkół tych uczęszczało 3 869 uczniów, w tym 1 837 (47,5%) do szkół podległych organom powiatów.
Szkoły pomaturalne
Ponadto w województwie funkcjonowały 2 szkoły pomaturalne (we Wrocławiu), z czego 1 podlegała administracji centralnej rządowej i 1 samorządowi wojewódzkiemu. Do szkół tych uczęszczało 319 uczniów.
Szkoły specjalne
W województwie funkcjonowało 90 podstawowych szkół specjalnych dla dzieci i młodzieży, z czego 71 szkół podlegało samorządowi powiatowemu, 6 samorządowi wojewódzkiemu, poza tym 5 organizacjom wyznaniowym, 3 administracji centralnej rządowej, 2 organizacjom społecznym i stowarzyszeniom oraz 3 pozostałym organizacjom. W podstawowych szkołach specjalnych uczyło się łącznie 2 898 uczniów, w tym 2 689 (92,8%) w szkołach podległych jednostkom samorządu terytorialnego.
Ponadto na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowało 97 gimnazjów specjalnych dla dzieci i młodzieży, z czego 76 podlegało samorządowi powiatowemu, 7 samorządowi wojewódzkiemu, ponadto 5 organizacjom wyznaniowym, 4 administracji centralnej rządowej, 2 stowarzyszeniom oraz 3 pozostałym organizacjom. W gimnazjach specjalnych uczyło się łącznie 3 428 uczniów, w tym 3 189 (93,0%) w szkołach podległych jednostkom samorządu terytorialnego.
Na obszarze województwa dolnośląskiego funkcjonowały 32 specjalne szkoły przysposabiające do pracy, w tym 28 było w gestii powiatów, 1 organizacji społecznych i stowarzyszeń.
Ponadto specjalne szkolnictwo zawodowe obejmowało 43 szkoły, z czego:
– 38 zasadniczych szkół zawodowych (w tym 32 było w gestii
powiatów, 2 samorządu wojewódzkiego, 1 administracji
centralnej rządowej, 1 organizacji społecznych i stowarzyszeń),
– 2 licea profilowane (z czego 1 w gestii powiatów, 1 samorządu wojewódzkiego),
– 2 technika (w tym 1 podporządkowane samorządowi województwa),
– 1 szkołę policealną podporządkowaną samorządowi wojewódzkiemu.
Spośród działających na obszarze województwa dolnośląskiego 4 specjalnych liceów ogólnokształcących 2 podporządkowane były samorządowi powiatowemu, 1 samorządowi wojewódzkiemu, 1 organizacjom wyznaniowym. Ponadto były 2 licea uzupełniające specjalne.
Szkoły dla dorosłych
Na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowało 10 gimnazjów dla dorosłych, w tym 5 było w gestii gmin, 3 powiatów, a 2 pozostałych organizacji. Ponadto szkolnictwo dla dorosłych obejmowało:
– 2 ponadpodstawowe zasadnicze szkoły zawodowe w gestii administracji centralnej rządowej,
– 9 ponadgimnazjalnych zasadniczych szkół zawodowych (w tym
5 było w gestii powiatów, 1 administracji centralnej
rządowej, 1 organizacji społecznych i stowarzyszeń),
– 13 ponadpodstawowych średnich szkół zawodowych (w tym 8 w gestii powiatów),
– 8 ponadgimnazjalnych techników (w tym 4 w gestii powiatów),
– 72 ponadgimnazjalne technika uzupełniające (w tym 49 w gestii powiatów, 1 gmin, 1 samorządu wojewódzkiego),
– 21 liceów profilowanych (w tym 8 w gestii powiatów),
– 307 szkół policealnych (w tym 59 w gestii powiatów, 1 gmin,
5 samorządu wojewódzkiego, 1 administracji centralnej
rządowej, 27 organizacji społecznych i stowarzyszeń),
– 8 szkół pomaturalnych (w tym 4 w gestii samorządu wojewódzkiego),
– 7 ponadpodstawowych liceów ogólnokształcących (w tym 2 w gestii powiatów, 1 organizacji społecznych
i stowarzyszeń),
– 78 ponadgminazjalnych liceów ogólnokształcących (w tym 20 w gestii powiatów, 2 organizacji społecznych
i stowarzyszeń),
– 90 uzupełniających liceów ogólnokształcących (w tym 35 w gestii powiatów, 1 gmin, 1 administracji centralnej
rządowej, 6 organizacji społecznych i stowarzyszeń).
Ochrona zdrowia i pomoc społeczna
Żłobki
W województwie dolnośląskim w 2006 roku funkcjonowało 31 żłobków i 28 oddziałów żłobkowych, z czego 29 żłobków i 27 oddziałów żłobkowych podlegało organom samorządu terytorialnego. Najwięcej żłobków podległych organom samorządu terytorialnego funkcjonowało we Wrocławiu (15) i powiecie kłodzkim (6).
Opieka zdrowotna
Na terenie województwa dolnośląskiego w 2006 roku funkcjonowało 968 zakładów opieki zdrowotnej (w tym 713 niepublicznych i 255 publicznych), 242 zakłady podlegały samorządowi terytorialnemu. W stosunku do 2004 roku liczba zakładów zwiększyła się o 22,7%, tj. 179 placówek.
Liczba łóżek w szpitalach w stosunku do 2004 roku zmniejszyła się o 4 łóżka na 10 tys. ludności i w 2006 roku wynosiła 47 łóżek na 10 tys. ludności.
Pomoc społeczna
W województwie dolnośląskim w 2006 roku funkcjonowały 83 zakłady stacjonarnej pomocy społecznej (dysponujące 6 923 miejscami), z czego 6 gminnych (dysponujących 177 miejscami) i 39 powiatowych (dysponujących 4 966 miejscami).
Kultura
Na terenie województwa istniały 662 biblioteki (z czego 661 w gestii gmin), 138 obiektów było przystosowanych dla osób poruszających się na wózkach. Ponadto na obszarze województwa dolnośląskiego działało 46 kin stałych, dysponujących 19 082 miejscami na widowni, z czego 19 kin (dysponujących łącznie 5 794 miejscami na widowni) własności gmin.
Spośród 45 muzeów (łącznie z oddziałami) funkcjonujących na obszarze województwa dolnośląskiego, 23 podlegało organom samorządowym.
Infrastruktura mieszkaniowa
Stan zasobów mieszkaniowych gmin określa warunki zamieszkania ludności lokalnej. W 2006 roku zasoby mieszkaniowe (w budynkach wielomieszkaniowych i domkach jednorodzinnych) województwa dolnośląskiego obejmowały 1 018 899 mieszkań (o łącznej powierzchni mieszkalnej 67 479 244 m2), z czego 185 252 mieszkania (tj. 18,2%) stanowiły własność lub współwłasność gminy. Największe zasoby mieszkaniowe posiadał Wrocław (250 519 mieszkań) i w dalszej kolejności powiat wałbrzyski (71 749 mieszkań). Wśród powiatów i miast na prawach powiatów największy odsetek mieszkań stanowiących własność lub współwłasność gminy odnotowano w powiecie wałbrzyskim (35,7%).
Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w województwie dolnośląskim wynosiła w 2006 roku 66,2 m2, tj. 23,4 m2 na osobę. Największą średnią powierzchnię użytkową mieszkania odnotowano w powiecie wrocławskim (90,6 m2), najmniejszą natomiast w powiecie wałbrzyskim (56,3 m2) i mieście Wrocław (59,9 m2). Największą średnią powierzchnię użytkową na 1 osobę zarejestrowano w powiecie wrocławskim (28,1 m2), natomiast najmniejszą w powiecie głogowskim (20,9 m2).
Największy odsetek mieszkań wyposażonych w łazienki (96,3%) i centralne ogrzewanie (92,8%) występuje w powiecie głogowskim. Natomiast największy odsetek mieszkań wyposażonych w gaz z sieci odnotowano w mieście Legnica (93,8%). Najmniejszy odsetek mieszkań wyposażonych w łazienki wystąpił w powiecie wałbrzyskim (74,6 %), wyposażonych w centralne ogrzewanie - w powiecie ząbkowickim (62,6 %), w gaz z sieci – w powiecie średzkim (12,5 %).
W województwie dolnośląskim w 2006 roku oddano do użytkowania 3 851 nowych budynków, w tym 74,1% stanowiły budynki mieszkalne. W powiecie legnickim wszystkie (100%) nowo wybudowane budynki oddane do użytkowania stanowiły budynki mieszkalne. Ponadto wysoki udział budynków mieszkalnych w nowo oddanych budynkach odnotowano w mieście Wrocław (93,0%), a najmniejszy odsetek - w powiecie górowskim (19,4%). W 2006 roku oddano do użytku 9 167 mieszkań, w tym 518 mieszkań (tj. 5,7%), które stanowiły własność lub współwłasność gminy. Najwięcej mieszkań do użytku oddano w 2006 roku we Wrocławiu (4 379 mieszkań), natomiast największy odsetek oddanych do użytku mieszkań komunalnych wystąpił w powiecie strzelińskim (45,6%).
Infrastruktura techniczna
Jednym z najważniejszych zadań samorządów lokalnych jest utrzymanie i rozbudowa urządzeń infrastruktury związanych z gospodarką komunalną oraz transportową. Infrastruktura techniczna obejmuje wiele różnorodnych elementów mających na celu zabezpieczenie warunków bytowych ludności, dostępność do wybranych usług, a w szerszym ujęciu możliwość rozwoju gospodarki.
Sieć wodociągowa i kanalizacyjna
Infrastruktura komunalna obejmuje m.in. wyposażenie gmin w urządzenia gospodarki wodno-ściekowej.
Długość sieci wodociągowej rozdzielczej w województwie dolnośląskim w stosunku do 2002 roku wzrosła o 8,6% (1 060,3 km) i w 2006 roku wynosiła 13 394,2 km, w tym 40,4% stanowiło własność gmin.
Długość sieci kanalizacyjnej w stosunku do 2002 roku wzrosła o 23,2% (1 294,3 km) i w 2006 roku wynosiła 6 867,6 km, w tym 38,1% stanowiło własność gmin.
Długość sieci wodociągowej i kanalizacyjnej województwa była zróżnicowana przestrzennie. W 2006 roku w województwie dolnośląskim zagęszczenie sieci wodociągowej wynosiło 67,1 km na 100 km2, przy czym największe zagęszczenie sieci wodociągowej wystąpiło w mieście Świdnicy (534,5 km na 100 km2), a najmniejsze w gminie Stronie Śląskie (8,4 km na 100 km2). Sieć kanalizacyjna województwa dolnośląskiego na 100 km2 wynosiła 34,4 km. Największe zagęszczenie sieci kanalizacyjnej wystąpiło w gminie Chojnów (584,6 km na 100 km2), a najmniejsze w gminie Dobromierz (0,2 km na 100 km2).
W gminach miejskich i miejsko-wiejskich sieć kanalizacyjna towarzyszy sieci wodociągowej, natomiast w gminach wiejskich nie zawsze. Wśród gmin województwa jedna gmina wiejska nie posiadała sieci wodociągowej rozdzielczej (gmina Stara Kamienica w powiecie jeleniogórskim), a 11 gmin wiejskich nie posiadało sieci kanalizacyjnej, tj. w powiecie górowskim - gmina Jemielno, jeleniogórskim - Jeżów Sudecki i Stara Kamienica, lubańskim - Platerówka, milickim - Cieszków, oławskim - Domaniów, strzelińskim - Kondratowice i Przeworno, wałbrzyskim - Stare Bogaczowice, wrocławskim - Jordanów Śląski, zgorzeleckim - Sulików.
Oczyszczalnie ścieków
W 2006 roku na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowało 58 komunalnych oczyszczalni ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów, o łącznej przepustowości 418 046 m3/d. Obsługiwały one 1 188 709 osób. Najwięcej tego typu oczyszczalni zlokalizowanych jest w powiatach jeleniogórskim, kłodzkim i polkowickim. Oczyszczalnię o największej przepustowości posiadał Wrocław (90 000 m3/d), która zarazem obsługiwała największą liczbę osób (379 900 osób). Ludność powiatów górowskiego, lubańskiego, ząbkowickiego i miasta Jeleniej Góry w 2006 roku nie była obsługiwana przez tego rodzaju oczyszczalnie.
Sieć transportowa (drogi)
Poziom rozbudowania i jakość infrastruktury transportowej wywiera istotny wpływ na rozwój lokalny, w tym sieć dróg gminnych i powiatowych. W 2006 roku w województwie dolnośląskim długość dróg gminnych wynosiła 9 960 km, z czego 6 000 km stanowiły drogi o nawierzchni twardej, w tym 4 781 km drogi o nawierzchni ulepszonej. Natomiast długość dróg powiatowych wynosiła 8 920 km, z czego 8 469 km stanowiły drogi o nawierzchni twardej, w tym 8 270 km drogi o nawierzchni ulepszonej. Długość dróg gminnych i powiatowych uległa nieznacznym zmianom w stosunku do 2002 roku.
Grunty komunalne i planowanie przestrzenne
Posiadanie i dysponowanie gruntami komunalnymi (planowanie przestrzenne) jest istotną cechą gospodarki przestrzennej regionu.
Grunty komunalne
Grunty komunalne stanowią ważny element gminnego mienia. Pod koniec 2006 roku łączna powierzchnia gruntów komunalnych w województwie dolnośląskim wyniosła 117 430 ha (tj. 6,9% łącznej powierzchni województwa). W ich strukturze największą cześć stanowiły grunty tworzące gminny zasób nieruchomości (95 515 ha, tj. 81,3%), poza tym 10,2% (11 953 ha) stanowiły grunty przekazane w użytkowanie wieczyste, a 1,9% (2 257 ha) przekazane w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym. Największym areałem gruntów komunalnych dysponowało miasto Wrocław (10 837 ha, tj. 9,23% ogólnej powierzchni gruntów województwa), a na kolejnych pozycjach plasowały się Bystrzyca Kłodzka (3 425 ha) i Wałbrzych (3 167 ha). W 50% gmin powierzchnia gruntów komunalnych łącznie była niższa niż 513 ha (mediana).
Planowanie przestrzenne
Samorządy w zależności od uwarunkowań naturalnych oraz potrzeb społeczności lokalnej kształtują własną politykę w zakresie gospodarki przestrzennej poprzez akty prawa miejscowego. Podstawowym i obligatoryjnym dokumentem planistycznym na poziomie lokalnym (obejmującym całą powierzchnię gminy) jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Na terenach gmin województwa dolnośląskiego, na podstawie obowiązku ustawowego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego objętych zostało łącznie 318 472 ha gruntów. W końcu 2006 roku 118 gmin posiadało niniejszy dokument.
Finanse samorządowe
Poziom zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej i możliwość realizowania zadań przez władze samorządowe jest ściśle związana z sytuacją finansową jednostek samorządu terytorialnego.
Dochody jednostek samorządu terytorialnego obejmują dochody własne, subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Ponadto mogą one pozyskiwać środki z budżetu Unii Europejskiej i innych źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi.
Gminy
W 2006 roku przeciętne dochody gmin województwa dolnośląskiego (bez miast na prawach powiatu) na 1 mieszkańca wynosiły 2 165,60 zł. Dochody własne gmin stanowiły 59,4% dochodów ogółem. Dochody ogółem na 1 mieszkańca były zróżnicowane przestrzenie. Połowa gmin województwa dolnośląskiego zrealizowała dochody ogółem per capita wyższe niż 2 010,18 zł (wartość mediany). Najniższe dochody ogółem per capita odnotowano w gminie miejskiej Pieszyce (powiat dzierżoniowski) i wynosiły one 1 471,05 zł na 1 mieszkańca. Gminami o najwyższych dochodach ogółem per capita były: gmina miejska Polkowice (7 412,58 zł), gmina miejska Karpacz (5 975,23 zł) oraz gmina wiejska Jerzmanowa (4 614,79 zł). W strukturze dochodów tych gmin największe znaczenie miały dochody własne. W gminie Polkowice ich udział w dochodach ogółem wynosił 90,6%, w Karpaczu - 82,6%, w gminie Jerzmanowa – 81,0%.
Przeciętnie gminy województwa dolnośląskiego otrzymały na inwestycje z tytułu dotacji (z budżetu państwa, od innych jednostek samorządu terytorialnego, z funduszy celowych, środków na dofinansowanie zadań własnych) 116,12 zł na 1 mieszkańca, co stanowiło 5,4% ich dochodów ogółem. Najwyższe wpływy na cele inwestycyjne pozyskała gmina Karpacz i wyniosły one na 1 771,29 zł na 1 mieszkańca.
W 2006 roku budżety 96 gmin województwa dolnośląskiego zostały zasilone środkami z budżetu Unii Europejskiej w wysokości 98 528,7 tys. zł. Najwyższe wpływy z budżetu Unii Europejskiej w ujęciu per capita zrealizowano w 2006 roku w gminie Krośnice i wynosiły one 722,4 zł na 1 mieszkańca. Środki te przeznaczone były na cele inwestycyjne. Natomiast najwyższe środki w ujęciu bezwzględnym pozyskane zostały w gminie miejskiej Bolesławiec i wynosiły 8 356,00 tys. zł.
Z przeprowadzonego przez Urząd Statystyczny we Wrocławiu na potrzeby niniejszej publikacji badania ankietowego wynika, że projekty realizowane w gminach z wykorzystaniem środków funduszy strukturalnych i funduszu spójności Unii Europejskiej (rozliczone lub częściowo rozliczone w 2006 roku) dotyczyły:
– przedsięwzięć inwestycyjnych, najczęściej związanych z:
– obiektami użyteczności publicznej, np. remontem, budową, przebudową, modernizacją świetlic, placów zabaw, boisk, obiektów kulturalnych, ośrodków zdrowia, budynków służb (np. straży pożarnej), budową kotłowni i systemów grzewczych, modernizacją miejsc dla niepełnosprawnych, zakupem sprzętu i wyposażenia.
– infrastrukturą transportową, m.in. modernizacją, budową, przebudową mostów, dróg i chodników,
– infrastrukturą techniczną, m.in. budową zbiorników wody pitnej, sieci kanalizacyjnej, wodociągowej, energetycznej, uzbrojeniem terenu,
– pozostałych przedsięwzięć (o charakterze innym niż inwestycyjny), związanych głównie ze sportem i imprezami, m.in. organizacją zawodów sportowych, imprez integracyjnych, rajdów rowerowych, wycieczek i konkursów dla młodzieży szkolnej.
Przeciętnie gminy województwa dolnośląskiego w 2006 roku zrealizowały wydatki ogółem na poziomie 2 227,91 zł per capita, w tym 21,9% stanowiły wydatki majątkowe. Najwyższe wydatki majątkowe per capita w wysokości 2 793,58 zł zrealizowała gmina Karpacz. Połowa gmin zrealizowała wydatki majątkowe na poziomie przewyższającym 379,45 zł na 1 mieszkańca. Wydatki bieżące w 50% gmin przewyższyły kwotę 1 696,45 zł per capita, przy czym najniższe wydatki bieżące zrealizowała gmina wiejska Bolesławiec (1 201,94 zł), natomiast najwyższe gmina miejska Polkowice (3 979,54 zł).
W strukturze wydatków gmin według kierunków dominowały wydatki na oświatę i wychowanie (30,7% wydatków ogółem) oraz wydatki na pomoc społeczną i pozostałe zadania z zakresu polityki społecznej (18,0%), gospodarkę komunalną i ochronę środowiska (10,6%).
Miasta na prawach powiatu
W 2006 roku przeciętne dochody na 1 mieszkańca miast na prawach powiatu województwa dolnośląskiego (Wrocławia, Legnicy i Jeleniej Góry) wynosiły 3 615,27 zł, w tym 76,4% stanowiły dochody własne. Przeciętnie miasta te otrzymały na inwestycje z tytułu dotacji (z budżetu państwa, od innych jednostek samorządu terytorialnego, z funduszy celowych, środków na dofinansowanie zadań własnych) 143,76 zł per capita, co stanowiło 4,0% ich dochodów ogółem. Najwyższe wpływy na cele inwestycyjne per capita pozyskała Jelenia Góra w wysokości 336,27 zł.
W 2006 roku miasta te pozyskały środki z budżetu Unii Europejskiej w wysokości 22 079,1 tys. zł – Legnica, 22 861,5 tys. zł - Jelenia Góra, 33 862,2 tys. zł – Wrocław, co w przeliczeniu na 1 mieszkańca miasta wynosiło 209,3 zł dla Legnicy, 263,8 zł dla Jeleniej Góry i 53,3 zł dla Wrocławia. W Jeleniej Górze i Legnicy środki te przeznaczone były w 100% na cele inwestycyjne, we Wrocławiu w 91,9%.
Z badania ankietowego przeprowadzonego przez Urząd Statystyczny we Wrocławiu wynika, że projekty realizowane w miastach na prawach powiatu z wykorzystaniem środków Unii Europejskiej (rozliczone lub częściowo rozliczone w 2006 roku) dotyczyły:
– przedsięwzięć inwestycyjnych, najczęściej związanych z:
– infrastrukturą transportową, m.in. modernizacją, budową, przebudową mostów, dróg i chodników,
– turystyką i rekreacją, m.in. renowacją obiektów zabytkowych, remontem i budową obiektów wypoczynkowych, budową ścieżek rowerowych, tras turystycznych, basenów, hal sportowych, spływów kajakowych, zakupem wyposażenia obiektów sportowych,
– pozostałych przedsięwzięć (o charakterze innym niż inwestycyjny) głównie związanych z:
– przeciwdziałaniem bezrobociu, m.in. realizacją programów przeciwdziałania bezrobociu, takich jak np. staż dla absolwentów, wsparcie finansowe na samozatrudnienie, a także organizacją kursów i szkoleń związanych z rozwojem zawodowym,
– wsparciem finansowym (stypendiami) dla uczniów.
Przeciętnie miasta na prawach powiatu województwa dolnośląskiego w 2006 roku zrealizowały wydatki ogółem na poziomie 3 372,51 zł per capita, w tym 23,4% stanowiły wydatki majątkowe. Najwyższe wydatki majątkowe per capita zrealizowało miasto Jelenia Góra (942,94 zł), a najniższe - Legnica (323,52 zł). Najwyższe wydatki bieżące per capita zrealizowało miasto Wrocław (2 656,83 zł), a najniższe - Jelenia Góra (2 259,54 zł).
W strukturze wydatków miast na prawach powiatu według kierunków dominowały wydatki na oświatę i wychowanie (25,4% wydatków ogółem), transport i łączność (22,9%) oraz wydatki na pomoc społeczną i pozostałe zadania z zakresu polityki społecznej (11,9%).
Powiaty
W 2006 roku przeciętne dochody powiatów województwa dolnośląskiego na 1 mieszkańca wynosiły 625,68 zł, w tym 35,1% stanowiły dochody własne. Dochody ogółem na 1 mieszkańca są zróżnicowane przestrzenie. Najniższe dochody ogółem per capita zrealizowano w powiecie trzebnickim i wynosiły one 518,11 zł na 1 mieszkańca. Powiatem o najwyższych dochodach ogółem per capita był milicki (932,59 zł).
Przeciętnie powiaty województwa dolnośląskiego otrzymały na inwestycje z tytułu dotacji (z budżetu państwa, od innych jednostek samorządu terytorialnego, z funduszy celowych, środków na dofinansowanie zadań własnych) 29,99 zł per capita, co stanowiło 4,8% ich dochodów ogółem. Najwyższe wpływy na cele inwestycyjne per capita pozyskał powiat wołowski w wysokości 113,64 zł.
W 2006 roku budżety 19 powiatów województwa dolnośląskiego zostały zasilone środkami z budżetu Unii Europejskiej w łącznej kwocie 22 946,8 tys. zł, tj. 11,2 zł na 1 mieszkańca powiatu. Najwyższe wpływy z budżetu Unii Europejskiej – zarówno w ujęciu per capita jak i bezwzględnym - zrealizowano w 2006 roku w powiecie wołowskim i wynosiły one odpowiednio 88,5 zł na 1 mieszkańca oraz 4 198,2 tys. zł w ujęciu bezwzględnym. Środki te przeznaczone były w całości na inwestycje.
Z badania ankietowego przeprowadzonego przez Urząd Statystyczny we Wrocławiu wynika, że projekty realizowane w powiatach ze środków UE (rozliczone lub częściowo rozliczone w 2006 roku) dotyczyły:
– przedsięwzięć inwestycyjnych najczęściej związanych z infrastrukturą transportową, m.in. modernizacją, budową, przebudową mostów, dróg i chodników,
– pozostałych przedsięwzięć (o charakterze innym niż inwestycyjny), głównie związanych z przeciwdziałaniem bezrobociu, m.in. realizacją programów przeciwdziałania bezrobociu, takich jak np. staż dla absolwentów, wsparcie finansowe na samozatrudnienie, a także organizacją kursów i szkoleń związanych z rozwojem zawodowym.
Przeciętnie powiaty województwa dolnośląskiego w 2006 roku zrealizowały wydatki ogółem na poziomie 657,05 zł per capita, w tym 12,0% stanowiły wydatki majątkowe. Najwyższe wydatki majątkowe per capita w wysokości 253,31 zł zrealizowano w powiecie złotoryjskim. Połowa powiatów zrealizowała wydatki majątkowe na poziomie przewyższającym 64,67 zł na 1 mieszkańca. Wydatki bieżące w 50% powiatów przewyższyły kwotę 590,95 zł per capita, przy czym najniższe wydatki bieżące zrealizował powiat polkowicki (419,81 zł), natomiast najwyższe milicki (788,54 zł) i jaworski (776,58 zł).
W strukturze wydatków powiatów według kierunków dominowały wydatki na oświatę i wychowanie (33,3% wydatków ogółem) oraz na pomoc społeczną i inne zadania z zakresu polityki społecznej (19,8%), transport i łączność (11,6%) oraz administrację publiczną (11,6%).
Województwo
W 2006 roku dochody budżetu sejmiku województwa dolnośląskiego na 1 mieszkańca wynosiły 249,39 zł, w tym 60,7% stanowiły dochody własne. Około 12,1% dochodów ogółem, tj. 30,23 zł per capita stanowiły wpływy na inwestycje z tytułu dotacji (z budżetu państwa, od innych jednostek samorządu terytorialnego, z funduszy celowych, środków na dofinansowanie zadań własnych).
W 2006 roku władze samorządu województwa dolnośląskiego pozyskały środki z budżetu Unii Europejskiej w wysokości 39 106,2 tys. zł, co w przeliczeniu na 1 mieszkańca województwa wynosiło 13,6 zł. Około 44,9% tej kwoty przeznaczone było na cele inwestycyjne.
Wydatki ogółem sejmiku województwa w 2006 roku wynosiły 275,74 zł per capita (w tym 31,8% stanowiły wydatki majątkowe) i były prawie 2,5 krotnie wyższe w stosunku do 2002 roku .
W strukturze wydatków sejmiku województwa według kierunków dominowały wydatki na transport i łączność (35,3% wydatków ogółem) i ochronę zdrowia (22,3%).
Gospodarka regionu
Sytuacja społeczno-gospodarcza regionu jest determinowana w szczególności strukturą podmiotów gospodarczych regionu i sytuacją na rynku pracy.
Podmioty gospodarki narodowej
Pod koniec 2006 roku w województwie dolnośląskim zarejestrowanych było 303 050 podmiotów gospodarki narodowej, w tym 285 574 (94,2%) sektora prywatnego i 17 476 (5,8%) sektora publicznego.
Najwięcej podmiotów gospodarki narodowej na 10 tys. ludności zarejestrowanych było: w miastach Wrocław (1 465 osób), Jelenia Góra (1 361), Legnica (1 197), a także w powiatach jeleniogórskim (1 153), kłodzkim (1 132) i wałbrzyskim (1 117).
Wśród podmiotów sektora prywatnego zarejestrowanych w rejestrze REGON było 218 939 (76,7%) osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, 19 600 (6,9%) spółek prawa handlowego, w tym 5 668 (28,9% spółek handlowych) spółek z udziałem kapitału zagranicznego, 5 967 (2,1%) stowarzyszeń i organizacji społecznych, 1 458 (0,5%) spółdzielni i 647 (0,2%) fundacji.
Wśród podmiotów sektora publicznego zarejestrowanych w rejestrze REGON było 4 527 (25,9%) jednostek prawa budżetowego (państwowe i samorządowe, gospodarstwa pomocnicze), 421 (2,4%) spółek handlowych, w tym 13 (3,1% spółek handlowych) spółek z udziałem kapitału zagranicznego oraz 33 (0,2%) przedsiębiorstwa państwowe.
Samorządowe jednostki organizacyjne
W województwie dolnośląskim w 2006 rok zarejestrowanych było 4 447 gminnych i powiatowych samorządowych jednostek organizacyjnych.
Wśród gminnych jednostek organizacyjnych przeważały jednostki należące do sekcji edukacja - 61,7% (1 635), a w dalszej kolejności działalność usługowa komunalna - 12,9% (343), ochrona zdrowia i pomoc społeczna - 11,2% (297), administracja publiczna i obrona narodowa - 7,3% (193), obsługa nieruchomości - 4,9% (130), wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę - 0,9% (25), transport, gospodarka magazynowa i łączność - 0,3% (9).
Wśród powiatowych jednostek organizacyjnych przeważały jednostki w sekcji edukacja - 76,0% (1 366), a w dalszej kolejności ochrona zdrowia i pomoc społeczna - 14,5% (260), administracja publiczna i obrona narodowa - 3,3% (59), działalność usługowa komunalna - 1,4% (26), transport, gospodarka magazynowa i łączność - 1,1% (19), obsługa nieruchomości - 1,0% (18).
Pracujący
W 2006 roku w województwie dolnośląskim było 629 355 osób pracujących. Wśród pracujących dominowali mężczyźni (52,5%). Najwięcej osób zatrudnionych było w sektorze usługowym (377 895 osób, tj. 54,3% ), z czego w sektorze usług rynkowych zatrudnionych było - 209 905 osób, tj. 55,6% pracujących w sektorze usługowym. W sektorze przemysłowym liczba pracujących wynosiła 245 064 osób (tj. 35,2% ogółu pracujących), a w sektorze rolniczym - 73 154 (tj. 10,5% ogółu pracujących).
Struktura pracujących według sektorów ekonomicznych w przekroju powiatów i miast na prawach powiatu była zróżnicowana. Największy udział pracujących w sektorze rolniczym odnotowano w powiatach: legnickim (38,4%), górowskim (38,3%), strzelińskim (34,9%) i trzebnickim (32,8%). W miastach na prawach powiatu udział pracujących w sektorze rolniczym kształtował się na poziomie około 1%. W powiatach ziemskich najmniej zatrudnionych w rolnictwie w relacji do pracujących ogółem było w powiecie wałbrzyskim (3,6%) oraz zgorzeleckim (5,5%). Relatywnie najwięcej pracujących w sektorze przemysłowym – spośród miast na prawach powiatów i powiatów – odnotowano w powiecie polkowickim (65,3%), najmniej w powiecie górowskim (20,8%) i złotoryjskim (24,0%). W sektorze usług rynkowych relatywnie najwięcej osób pracowało w miastach na prawach powiatu oraz powiecie lubińskim (34,5%), najmniej w powiatach średzkim i milickim (około 11,6%). Natomiast w sektorze usług nierynkowych najwyższym udziałem pracujących w pracujących ogółem – spośród miast na prawach powiatu i powiatów – charakteryzował się powiat kłodzki (35,0%), najniższym zaś - polkowicki (8,8%).
Wynagrodzenie
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w województwie dolnośląskim (2 620 zł) było zbliżone do przeciętnego średniego wynagrodzenia brutto w Polsce (2 640 zł). Najwyższe przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto odnotowano w 2006 roku w powiecie lubińskim (powyżej 4 660 zł), natomiast najniższe (między 1940 a 2050 zł) w powiatach lubańskim, jeleniogórskim, kamiennogórskim, jaworskim, legnickim, dzierżoniowskim, oleśnickim, milickim i górowskim.
Bezrobocie rejestrowane
Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na terenie województwa dolnośląskiego w końcu 2006 roku wynosiła 185 417 osób. Wśród bezrobotnych największą grupę stanowiły kobiety (56,3%). W 2006 roku w stosunku do 2002 roku liczba bezrobotnych ogółem zmniejszyła się o 30,7%, przy czym liczba bezrobotnych kobiet zmalała o 26,2%, natomiast mężczyzn o 35,7%.
Wśród bezrobotnych ogółem osoby poprzednio pracujące stanowiły 80,8%. Najwięcej bezrobotnych poprzednio pracujących odnotowano w powiecie kamiennogórskim (87,4%), mieście Wrocław (85,5%), powiecie wałbrzyskim (85,2%), dzierżoniowskim (85,1%) i jaworskim (85,1%). Najwięcej bezrobotnych kobiet odnotowano w powiatach milickim (66,3%), lubińskim (65,5%) i polkowickim (64,1%).
Wśród bezrobotnych 34,7% to osoby zamieszkujące na wsi, przy czym najwyższe udziały wystąpiły w powiecie średzkim - 84,7% oraz wrocławskim - 80,0%. Biorąc pod uwagę strukturę bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w województwie dolnośląskim 31,3% bezrobotnych to pozostający bez pracy powyżej 24 miesięcy. Najwyższy odsetek bezrobotnych pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy był w powiecie wrocławskim – 46,4% oraz mieście Wrocław – 43,7%.
Stopa bezrobocia w województwie wyniosła w końcu 2006 roku 16,6% i była wyższa niż stopa bezrobocia w kraju o 1,8 pp. Stopa bezrobocia rejestrowanego była silnie zróżnicowana w układzie powiatów. Najwyższą stopę bezrobocia w 2006 roku odnotowano w powiatach górowskim, lwóweckim, złotoryjskim, dzierżoniowskim i kłodzkim (między 27,5 a 29,6%), najniższą natomiast w powiatach polkowickim, lubińskim i wrocławskim oraz miastach Wrocław i Jelenia Góra (między 8,0 a 11,4%).
Środki trwałe zakładów budżetowych
Wartość brutto środków trwałych jednostek i zakładów budżetowych gmin województwa w 2005 roku wynosiła łącznie 12 614,9 tys. zł, w tym 11 624,8 tys. zł (92,2% łącznej wartości) dotyczyła budynków i budowli, 800,0 tys. zł (6,3%) maszyn, urządzeń technicznych i narzędzi oraz 148,7 tys. zł (1,2%) środków transportu.
Najwyższą wartość odnotowano we Wrocławiu (2 348,8 tys. zł) i powiecie kłodzkim (1 007,3 tys. zł), najniższą natomiast w powiecie strzelińskim (131,0 tys. i górowskim (128,1 tys. zł). Najwyższy średni stopień zużycia środków trwałych odnotowano w miastach Legnica (63,6%) i Wrocław (59,0%), najniższy natomiast w powiecie wrocławskim (23,8%).